هلند کشوری کوچک است که رتبه‌ی دوم صادرات محصولات کشاورزی و عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی سیب زمینی در جهان را در اختیار دارد؛ اما چگونه این کشور کوچک به چنین جایگاه بالایی دست پیدا کرده است؟
هلند با ۰.۳ درصد مساحت آمریکا، دومین صادرکننده بزرگ محصولات کشاورزی است .
هلندی‌ها که بیشتر به صادرات گل‌های رنگارنگ مشهور هستند؛ اکنون در جرگه‌ی پرچم‌داران صادرات برخی اقلام غذایی پرمصرف در جهان قرار دارند.
هلند آخرین کشور غربی است که دچار قحطی شدید شده است؛ در واپسین سال جنگ جهانی دوم، کمبود مواد غذایی موجب شد ۱۰ الی ۲۰ هزار هلندی جان خود را از دست بدهند. این تجربه‌ی تلخ، توام با پیش‌بینی‌های نه چندان روشن در رابطه با آینده‌ی تامین مواد غذایی در جهان، هلندی‌ها را بر آن داشت تا به دنبال راهکارهایی برای حل معضل کمبود مواد غذایی باشند.
قلب صنعت کشاورزی هلند، دانشگاه و مرکز تحقیقاتی واخنینگن (Wageningen) است که به اختصار WUR (Wageningen University and Research) نامیده می‌شود. این دانشگاه که پیشینه‌ی آن به سال ۱۸۷۶ بازمی‌گردد، در قلب مجموعه‌ای از شرکت‌های تولیدی و کسب و کارهای نوپای کشاورزی قرار دارد که اصطلاحاً «دره‌ی غذا» یا Food Valley نامیده می‌شود.
دانشگاه واخنینگن، شرکت‌های تجاری و کشاورزان به همکاری با یکدیگر می‌پردازند؛ هدف از انجام چنین تحقیقاتی دستیابی به راه‌هایی برای حل مشکلات در مزارع یا توسعه‌ی محصولات و راهکارهای جدید برای افزایش بهره‌وری در کشاورزی است. با کمک این مدل، دستاوردهای تحقیقاتی به سرعت به محصولات نهایی و راهکارهای عملی برای کشاورزان و شرکت‌ها تبدیل می‌شوند.
ده‌ها شرکت بزرگ غذایی و کشاورزی اقدام به تاسیس مراکز تحقیق و توسعه در هلند کرده‌اند و حدود ۱۵ هزار متخصص در دره‌ی غذا مشغول به کار هستند؛ شرکت‌های Bayer از آلمان، Cargill از ایالات متحده و Kikkoman از ژاپن از جمله‌ی این شرکت‌ها هستند.
رودی رابینج که یکی از اساتید پیشین واخنینگن است، در رابطه با گستره‌ی جهانی فعالیت‌های این دانشگاه می‌گوید:
[این دانشگاه] صرفا دانشگاهی برای هلندی‌ها نیست؛ بلکه دانشگاهی برای تمام جهان است.
بدون شک، اصلی‌ترین دستاورد صنعت کشاورزی هلند، دست‌یابی به رتبه‌ی اول صادرات محصولات کشاورزی در اروپا و رتبه‌ی دوم در جهان است.
- هلند بزرگ‌ترین صادرکننده سیب زمینی و گوجه فرنگی در جهان است .
گندم، برنج، سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی از جمله مواد غذایی رایج و پرمصرف هستند. هلندی‌ها نیز با آگاهی از این مسئله، تلاش کرده‌اند تا به پرچم‌دار تولید برخی از این مواد غذایی تبدیل شوند. برای مثال، سیب‌زمینی یکی از ۱۰ ماده‌ی ‌غذایی پرمصرف در جهان است و هلندی‌ها در سال ۲۰۱۷ توانسته‌اند با کسب سهم ۱۹.۴ درصدی، رتبه‌ی اول را در صادرات این محصول اختیار داشته باشند.
رتبه‌ی اول صادرات گوجه‌فرنگی نیز با سهم ۲۲.۲ درصدی در اختیار هلند است؛ این کشور در سال ۲۰۱۷ مجموعا ۲ میلیارد دلار گوجه فرنگی به خارج از کشور صادر کرده است. سیب‌زمینی شیرین (Sweet Potato)، بادام و پسته نیز از جمله‌ی دیگر محصولات غذایی صادر شده توسط هلندی‌ها هستند.
هلندی‌ها به کمک فناوری‌های مختلفی همچون نورافشانی مصنوعی و راهکارهای آبکشتی و هواکشتی توانسته‌اند برخی از محصولات که با اقلیم و خاک هلند سازگاری ندارند را هم به شکل انبوه تولید کنند. انواع مختلف فلفل که اساسا بومی کشورهایی همچون مکزیک هستند از جمله‌ی این محصولات هستند. استفاده از محیط‌های کشت کنترل شده، روش‌های مدرن نظارت و پایش دائمی محصولات از طریق سنسورها از جمله عوامل موفقیت هلندی‌ها در صادرات محصولات کشاورزی هستند.
- هلندی‌ها توانسته‌اند مصرف آب را برای محصولات کلیدی تا ۹۰ درصد کاهش دهند .
کشاورزان هلندی مصرف آفت‌کش‌ها و بارورکننده‌های شیمیایی را هم به میزان ۶۰ درصد کاهش داده‌اند. آن‌ها از راهکارهای زیستی به عنوان جایگزینی برای مواد شیمیایی استفاده می‌کنند.
هلندی‌ها تنها به صادرات محصولات کشاورزی بسنده نکرده‌اند و تجهیزات کشاورزی، مواد مصرفی و دانش کشاورزی را هم در جمله‌ی صادرات خود قرار داده‌اند.
علاوه بر ماشین‌آلات، گلخانه‌ها، سیستم‌های تابش نور، راهکارهای آبرسانی و بذرهای مقاوم در برابر خشکسالی از جمله مواردی هستند که در بازار جهانی با استقبال خوبی روبه‌رو شده‌اند.
رخی کشورها از جمله ایران و عربستان صعودی، به واسطه‌ی مواجهه با مشکلاتی همچون کمبود آب، انرژی و دیگر منابع اقدام به وارد نمودن فناوری‌های کشاورزی از هلند می‌کنند.
در مقابل، برخی کشورها نیز با هدف کاهش وابستگی به کشورهای خارجی اقدام به واردات فناوری کشاورزی از هلند کرده‌اند.
در کنار استفاده از فناوری‌های مدرن برای تولید محصولات کشاورزی، هلندی‌ها به فکر توسعه‌ی راهکارهای مدرن و پایدار برای بسته‌بندی و انتقال محصولات کشاورزی نیز بوده‌اند.
برای مثال، در گذشته بخش عمده‌ای از برگ‌ها، ساقه‌ها و پوشش‌های گیاهی به عنوان مواد ناخواسته قلمداد می‌شدند؛ اما کنون از این مواد برای تولید بسته‌بندی‌های سازگار با محیط زیست استفاده می‌شود. کشاورزان علاوه بر فروش محصولات کشاورزی، این مواد به ظاهر ناخواسته را هم به شرکت‌ها می‌فروشند تا در بسته‌بندی از آن‌ها استفاده شود.
شرکت‌هایی همچون Greenpack با استفاده از مواد گیاهی، ظروف و بسته‌هایی تولید می‌کنند که جایگزین ظروف و بسته‌های پلاستیکی می‌شوند.
خودکارسازی پایانه‌های حمل و نقل نیز از جمله فاکتورهایی هستند که امکان صادرات مداوم محصولات کشاورزی را از هلند فراهم کرده‌اند؛ به گونه‌ای که کار صادرات محصول در تمام ساعات ادامه دارد و متوقف نمی‌شود.
علی‌رغم موفقیت در گسترش حجم تولید، بسیاری از مصرف‌کنندگان از این مسئله شکایت می‌کنند که تمرکز بیش از حد روی افزایش حجم تولید موجب بی‌توجهی نسبت به طعم محصولات شده است. لئو مارسلیس، استاد باغبانی در دانشگاه واخنینگن می‌گوید:
- طعم [محصولات] همیشه خوب نیست. این مسئله بیشتر به انتخاب تولیدکنندگان ارتباط دارد. بسیاری از آن‌ها ترجیح می‌دهند حجم تولید را افزایش دهند، چرا که سود بیشتری نصیب آن‌ها خواهد شد.
یکی دیگر از نگرانی‌ها هم به حوزه‌ی صادرات دانش فنی مربوط می‌شود. بسیاری از کشورها با هدف کاهش هزینه‌های کشاورزی اقدام به واردات فناوری‌های کشاورزی از هلند می‌کنند؛ اما با این کار، مشتریان نیز توقع پیدا می‌کنند تا قیمت محصولات کشاورزی کاهش یابد.